Cây Giềng Giềng- Dược liệu quý của y học cổ truyền Việt Nam

20/12/2023

Giềng Giềng là cây có nguồn gốc từ các nước Đông Nam Á, được trồng nhiều tại các nước Thái lan, Lào, Campuchia,... trong đó có Việt Nam. Với đặc tính là cây ưa sáng, ưa ẩm nên cây sinh trưởng và phát triển rất tốt ở nước ta.

Tên Tiếng Việt: Giềng Giềng, Gièng Gièng, Lâm Vố,...

Tên khoa học: Butea monosperma, thuộc họ Fabaceae( Đậu)

Đặc điểm hình thái và sinh trưởng

Giềng Giềng là cây thân gỗ, có độ cao trung bình từ 8- 10m. Thân cây không thẳng, thớ gỗ không đầu. Vỏ cây dày, màu xám loang lổ như mốc trắng và nhựa cây màu đỏ.

Cây phân nhiều cành, nhánh. Các cành non có lớp lông mịn mỏng.

Lá giềng giềng to và là dạng lá kép lông chim lẻ. Lá có cuống chung dài 10 – 25 cm, mỗi cuống khoảng 3 lá chét và không giống nhau.Lá có hình giống hình thoi. Dưới phiến lá có nhiều lông mềm, dày đặc.

Cây Giềng Giềng có hoa màu cam sáng chói, vẻ ngoài nhìn giống hình lưỡi liềm hoặc hay ví giống như mỏ con vẹt. Hoa mọc theo chùm lớn, mỗi chùm dài từ 10- 30cm ở đầu cành, mỗi bông có kích thước khoảng 5-7 cm. Đài hoa có màu xám nâu. Hoa có mùi thơm dịu nhẹ.

Cây Giềng Giềng có quả giống với các cây họ đậu khác như to và dẹt hơn nhiều. Quả có lông mềm màu trắng, có vân nang và bên trong có hạt mảnh màu đỏ.

Cây giềng giềng là loại cây ưa sáng, ưa ẩm, chịu được hạn. Cây có thể trồng ở nhiều loại đất khác nhau, nhưng thích hợp nhất là đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng.

Cây thường cho nở hoa từ tháng 6 đến tháng 10 hàng năm.

Ý nghĩa và công dụng

Cây giềng giềng là loài cây có ý nghĩa tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng, sung túc. Cây giềng giềng thường được trồng ở sân vườn, nhà cửa để mang lại may mắn và tài lộc cho gia chủ.

Là giống cây bóng râm có hoa, cây Giềng Giềng được ưa chuộng trồng nhiều ở các tỉnh thành miền nam nước ta. Cây phân nhiều cành nên cho tán rộng nên cho độ che phủ cao hơn. Ngoài ra, tán lá có tác dụng giúp đào thải khí độc ra khỏi bầu không khí. Hơn nữa, giúp làm giảm tiếng ồn cho môi trường sống.

Điểm nhấn nổi bật của cây Giềng Giềng là hoa của nó. Hoa có màu cam sáng mắt, hình dáng khác lạ cùng với mùi thơm dịu nhẹ. Mùa hoa nở kéo dài, giữ được lâu. Mỗi độ cây cho ra hoa, trên các cành cây nhìn giống như những đốm lửa nhỏ đang cháy, làm sáng rực cả không gian.

Cây Giềng Giềng là một loại cây thân gỗ trung bình, gỗ chứng chắc, chịu lực tốt tuy nhiên không được sử dụng với mục đích làm đồ thủ công hay nội thất. Lí do là bởi vì thớ thịt của cây không đẹp và thân cây không thẳng, vặn vẹo nhiều. Nhưng thay vào đó, gỗ của cây có thể dùng làm nhiên liệu đốt với ưu điểm là cháy bền và nhiệt lượng cao.

Cây Giềng Giềng được xem là dược liệu quý trong nền y học cổ truyền. Các bộ phận được sử dụng nhiều nhất là nhựa, hạt và vỏ. Nhựa cây khi thu hoạch đang ở dạng mủ gôm. Theo Đông y, hạt có vị ngọt, tính bình có khả năng khử trùng. Hạt của cây có chứa thành phần kị với giun đất nên nó được dùng làm thuốc diệt giun đất.

Trong nhựa của cây Giềng Giềng có leucocy nissin; còn có pyrocatechin, acid kino tannic có thể dùng để điều trị một số bệnh giun sán, tiêu chảy và kiết lỵ. Ngoài ra còn làm giảm tình trạng viêm, mụn nhọt, và lở loét trên da.

Ngoài những tác dụng trên, người ta cũng tìm ra được trong thành phần của hoa và rễ của cây đã già có chưa thành phần làm giảm khả năng sinh sản ở người và động vật. Như trong hoa cây Giềng Giềng có chứa chất butin, giảm sự làm tổ của trứng đã thụ tinh, làm hạn chế sự sinh sản.

Trên đây là những thông tin về nguồn gốc xuất xứ, đặc điểm hình thái và công dụng của cây Giềng Giềng. Là giống cây bóng râm cho hoa dễ trồng và dễ chăm sóc, giá trị thẩm mỹ cao nên cây thích hợp trồng tại nhiều nơi như: xí nghiệp, đô thị, công viên, cơ quan,...